اِکباتان

اِکباتان شهری باستانی در محل همدان کنونی بود. دیااُکو، بنیان‌‌گذار دولت ماد و نخستین شاه این سلسله، در قرن هفتم پیش از میلاد این شهر را گسترش داد و به پایتختی برگزید. نام این شهر کهن در سنگ‌نبشته‌ای آشوری، که از حدود سه‌هزار سال پیش بر جای مانده، به‌صورت اَمَدانَه، و در سنگ‌نوشته‌های هخامنشیان (330-559 ق م) به‌صورت هَگمَتانَه آمده است. یونانیان این شهر را اکباتان یا آگباتان می‌خواندند. تا آن زمان مادها در روستاها و شهرهای کوچک به‌صورت پراکنده به‌سر می‌بردند و شهری که مرکز فرماندهی آنها باشد نداشتند. بنا به گفتۀ هرودوت، تاریخ‌نویس یونانی قرن پنجم پیش از میلاد، دیااُکو از مردم ماد خواست شهری بزرگ بسازند و آن را پایتخت سرزمین خود قرار دهند. خواستۀ دیااُکو انجام شد و شهر اکباتان پدید آمد.

اُمَویان

اُمَویان سلسله‌ای از فرمانروایان عرب بودند که پس از شهادت امام علی بن ابی‌طالب(ع)، از سال 41 تا 132 ه‍ ق، با عنوان خلیفه بر سرزمینهای اسلامی حکومت کردند. قلمرو امویان در آغاز به شبه‌جزیرۀ عربستان و سرزمینهایی که تا زمان خلافت حضرت علی(ع) به ‌تصرف مسلمانان درآمده بود محدود می‌شد، اما در آغاز قرن دوم هجری قمری، محدودۀ فرمانروایی آنها از شمال هندوستان تا اسپانیا را دربرگرفته بود. نخستین فرمانروای این سلسله مُعاویه بود که عُمَربن خَطّاب، دومین خلیفه از خلفای راشدین، او را والی شام کرده بود. جدِ معاویه که برادرزادۀ هاشم بن عَبدِ مَناف، جدِ بنی‌هاشم، بود اُمَیّه نام داشت. به‌همین‌سبب معاویه و جانشینان او را امویان یا بَنی اُمیّه (فرزندان امیه) نامیده‌اند.