مَتَل گونه‌ای از ادبیات عامۀ ایران است که با بیانی کوتاه و موزون حکایتی ساده را بیان می‌کند که معمولاً برای کودکان گفته می‌شود. متل گاهی دارای دو یا چند مصراع هم‌وزن و هم‌قافیه و گاه بدون قافیه است و تنها مصراعهای هم‌وزن دارد. وزن متل شادی‌آور و ساختمان آن بسیار ساده است. گاه در آغاز متل، کلمه یا جمله‌ای تکرار می‌شود، مانند دویدم و دویدم. سپس، متل به‌صورت زنجیری از رویدادهای کوچک و سادۀ زندگی بیان می‌شود و وارد جزئیات نمی‌شود. شخصیتهای متل، گاه انسان و گاه جانورند.

مُبالغه زیاده‌روی، بزرگ‌نمایی یا کوچک‌نمایی در توصیف هر چیز یا شرح یک رویداد است. در ادبیات فارسی، مبالغه یکی از آرایه‌ها و اصطلاحات فن بدیع شمرده می‌شود.

ماده ‌تاریخ کلمه، جمله یا عبارتی است که جمع حروف آن به حساب اَبجد (جُمَل) با تاریخ رویدادی مهم مطابقت داشته باشد، مانند به تخت نشستن پادشاه، تولد یا درگذشت شخصیتی مشهور، یا روی دادن واقعه‌ای تاریخی، و معمولاً در شعر آورده می‌شود. حساب ابجد یا جمل را، که از زبان عربی به زبان فارسی راه یافته، بعضی از ادیبان از آرایه‌های ادبی شمرده‌اند.