آتشكده يا آتشكده آذر

آتَشکَده یا آتَشکَدۀ آذر از کتابهای معروف فارسی دربارۀ زندگی و آثار شاعران پارسی‌گوی است. این کتاب را لطفعلی‌بیگ، شاعر و تذکره‌نویس ایرانی، در سال 1174 ﻫ ق تألیف کرده است. این کتاب را تَذکِرۀ آتشکده نیز نامیده‌اند. تذکره به کتابی گفته می‌شود که دربارۀ زندگی و آثار فرد یا افرادی از یک گروه خاص مانند شاعران، نویسندگان، دانشمندان، یا صوفیان باشد. چون لطفعلی‌بیگ در شعرهایش آذر تخلص می‌کرد و به آذر بیگدلی شهرت داشت، این کتاب آتشکدۀ آذر نامیده شده است.

آب حیات

آب حیات در افسانه‌ها، نام چشمه‌ای است که نوشیدن از آب آن سبب زندگی جاودان می‌شود. گفته‌اند که این چشمه در ناحیه‌ای در شمال کرۀ زمین واقع است. این ناحیه را ظُلُمات (تاریکیها) نامیده‌اند. آب این چشمه را سرد، سفید، خوشبو و شیرین دانسته‌اند. خِضر، که پیامبر بود، به ظلمات رفت و آن چشمه را یافت. از آب آن نوشید و به زندگی جاودان رسید. اِسکَندر، که پادشاه بود، به آن دست نیافت و در ظلمات گرفتار شد. نوشته‌اند که اِلیاس پیامبر نیز همراه خضر بود و از آب آن چشمه نوشید.

قصیده

قَصیده از کهن‌ترین قالبهای شعر در زبان فارسی و رایج‌ترین قالب در زبان عربی است. قصیده واژه‌ای عربی است و از کلمۀ قصد گرفته شده است، زیرا شاعر به قصد مدح و ستایش یا سوگواری (رثا)، وصف طبیعت یا یک حادثه و یا افتخارات شخصی و خاندانی آن را می‌سراید. در قصیده، قافیۀ مصراع اول با قافیۀ تمام مصراعهای دوم شعر یکسان است.

قزوینی، محمد

قزوینی، محمد (1328-1256 ﻫ ش) مشهور به علامه قزوینی، ادیب، تاریخ‌پژوه، کتاب‌شناس و مصحح ایرانی و از بنیان‌گذاران پژوهش به شیوۀ نوین علمی در ایران است. از مهم‌ترین کارهای او تصحیح انتقادی تاریخ جهانگشای جوینی و چهار مقالۀ عروضی است.