فلات قاره

فَلات قاره بخش کم‌شیب حاشیۀ قاره‌هاست که از خط ساحلی تا سراشیب قاره، یعنی جایی که شیب بستر دریا ناگهان زیاد می‌شود، امتداد دارد.

فلات ایران

فَلات ایران فلاتی مثلثی‌شکل در جنوب غربی آسیاست که از شمال به دریای خزر و بیابان قراقوم و از جنوب به خلیج فارس و دریای عمان محدود می‌شود و بین دره‌های حاصلخیز رودهای فرات و دجله در غرب و رود سند و فلات تبت و پامیر در شرق قرار دارد. علاوه‌بر ایران کنونی، افغانستان، بخشهایی از پاکستان و قسمتی از آسیای مرکزی و قفقاز نیز در فلات ایران قرار دارد. بزرگی این فلات حدود 000 600 2 کیلومتر مربع و بلندای آن نسبت به دریاهای آزاد حدود 1600 متر است.

فلات

فَلات سرزمین وسیع مرتفعی است که معمولاً از یک یا چند طرف با کوهها و یا سرزمینهای دارای شیب ملایم احاطه می‌شود. فلاتها از سرزمینهای اطرافشان حدود 100 تا 1000 متر بلندترند. فلات تبت در قارۀ آسیا، که حدود 2/5 میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد و ارتفاع متوسط آن از سطح آبهای آزاد 4480 متر است، بلندترین و یکی از بزرگ‌ترین فلاتهای شناخته‌شدۀ جهان است و بام دنیا نامیده می‌شود.

فرسایش

فَرسایش خُرد شدن، شسته شدن و از بین رفتن سنگ و خاک و مواد موجود بر سطح زمین است. پدیدۀ فرسایش همچنین مواد خردشده و ناپیوسته بر سطح زمین را که در یک‌جا جمع شده‌اند جابه‌جا می‌کند. صخره‌های سخت تشکیل‌دهندۀ کوهها و بلندیها براثر هوازدگی به قطعات کوچک‌تر تبدیل می‌شوند. این مواد ناپیوسته که روی هم انباشته می‌شوند، مقاومت کمی ‌در برابر آب، باد و نیروی جاذبه (گرانش) دارند و به‌راحتی شسته می‌شوند و فرسایش می‌یابند. هوازدگی سنگهای سخت به‌صورت مکانیکی و شیمیایی انجام می‌شود. همچنین عوامل فرسایشی سبب سایش سنگها و صخره‌های سطح زمین می‌شوند و اشکالی متنوع ایجاد می‌کنند. آبهای جاری، بارندگی، باد، جریانهای یخی، نیروی جاذبه و موجودات زنده‌ مهم‌ترین عوامل فرسایش‌اند. می‌توان گفت از زمانی که جوّ زمین، آب و موجودات زنده در کرۀ زمین پدید آمده‌اند، فرسایش آغاز شده است. فرسایش درازمدت موجب تغییر شکل سطح زمین، هموار شدن بلندیها و پُر شدن مناطق فرورفته و پست می‌شود. شیب و ارتفاع زمین، میزان بارندگی و سرعت وزش باد و بزرگی و سرعت حرکت جریانهای آبی و یخی در شدت فرسایش تأثیرگذارند.

قاره

قاره خشکیهای وسیع كرۀ زمین است. قاره‌ها توسط اقیانوسها، کوهها و تنگه‌ها از یکدیگر جدا شده‌اند. ضخامت و ترکیب مواد تشکیل‌دهندۀ پوستۀ زمین در ناحیه‌های قاره‌ای و اقیانوسی تفاوت دارد. پوستۀ قاره‌ای از سنگهای آذرین گرانیتی، سنگهای رسوبی و سنگهای دگرگونی تشکیل شده است و ضخامت آن حدود 20 تا 60 کیلومتر است. ضخامت پوستۀ اقیانوسی حدود 8 تا 12 کیلومتر است و از سنگهای آذرین قلیایی مانند گابرو و بازالت تشکیل شده است.

غارهای ایران

غارهای ایران بخشی از میراث زمین‌شناختی و جاذبه‌های طبیعت‌گردی این سرزمین به‌شمار می‌آیند، بعضی از این غارها به‌عنوان آثار طبیعی ملی ثبت شده‌اند. غارهای ایران بیشتر در سنگهای آهکی ایجاد شده‌اند و از نوع انحلالی‌اند. غارهای نمکی، ماگمایی و یخی نیز در ایران وجود دارند.