فلات ایران

فَلات ایران فلاتی مثلثی‌شکل در جنوب غربی آسیاست که از شمال به دریای خزر و بیابان قراقوم و از جنوب به خلیج فارس و دریای عمان محدود می‌شود و بین دره‌های حاصلخیز رودهای فرات و دجله در غرب و رود سند و فلات تبت و پامیر در شرق قرار دارد. علاوه‌بر ایران کنونی، افغانستان، بخشهایی از پاکستان و قسمتی از آسیای مرکزی و قفقاز نیز در فلات ایران قرار دارد. بزرگی این فلات حدود 000 600 2 کیلومتر مربع و بلندای آن نسبت به دریاهای آزاد حدود 1600 متر است.

فلات

فَلات سرزمین وسیع مرتفعی است که معمولاً از یک یا چند طرف با کوهها و یا سرزمینهای دارای شیب ملایم احاطه می‌شود. فلاتها از سرزمینهای اطرافشان حدود 100 تا 1000 متر بلندترند. فلات تبت در قارۀ آسیا، که حدود 2/5 میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد و ارتفاع متوسط آن از سطح آبهای آزاد 4480 متر است، بلندترین و یکی از بزرگ‌ترین فلاتهای شناخته‌شدۀ جهان است و بام دنیا نامیده می‌شود.

فرسایش

فَرسایش خُرد شدن، شسته شدن و از بین رفتن سنگ و خاک و مواد موجود بر سطح زمین است. پدیدۀ فرسایش همچنین مواد خردشده و ناپیوسته بر سطح زمین را که در یک‌جا جمع شده‌اند جابه‌جا می‌کند. صخره‌های سخت تشکیل‌دهندۀ کوهها و بلندیها براثر هوازدگی به قطعات کوچک‌تر تبدیل می‌شوند. این مواد ناپیوسته که روی هم انباشته می‌شوند، مقاومت کمی ‌در برابر آب، باد و نیروی جاذبه (گرانش) دارند و به‌راحتی شسته می‌شوند و فرسایش می‌یابند. هوازدگی سنگهای سخت به‌صورت مکانیکی و شیمیایی انجام می‌شود. همچنین عوامل فرسایشی سبب سایش سنگها و صخره‌های سطح زمین می‌شوند و اشکالی متنوع ایجاد می‌کنند. آبهای جاری، بارندگی، باد، جریانهای یخی، نیروی جاذبه و موجودات زنده‌ مهم‌ترین عوامل فرسایش‌اند. می‌توان گفت از زمانی که جوّ زمین، آب و موجودات زنده در کرۀ زمین پدید آمده‌اند، فرسایش آغاز شده است. فرسایش درازمدت موجب تغییر شکل سطح زمین، هموار شدن بلندیها و پُر شدن مناطق فرورفته و پست می‌شود. شیب و ارتفاع زمین، میزان بارندگی و سرعت وزش باد و بزرگی و سرعت حرکت جریانهای آبی و یخی در شدت فرسایش تأثیرگذارند.

قاره

قاره خشکیهای وسیع كرۀ زمین است. قاره‌ها توسط اقیانوسها، کوهها و تنگه‌ها از یکدیگر جدا شده‌اند. ضخامت و ترکیب مواد تشکیل‌دهندۀ پوستۀ زمین در ناحیه‌های قاره‌ای و اقیانوسی تفاوت دارد. پوستۀ قاره‌ای از سنگهای آذرین گرانیتی، سنگهای رسوبی و سنگهای دگرگونی تشکیل شده است و ضخامت آن حدود 20 تا 60 کیلومتر است. ضخامت پوستۀ اقیانوسی حدود 8 تا 12 کیلومتر است و از سنگهای آذرین قلیایی مانند گابرو و بازالت تشکیل شده است.

غارهای ایران

غارهای ایران بخشی از میراث زمین‌شناختی و جاذبه‌های طبیعت‌گردی این سرزمین به‌شمار می‌آیند، بعضی از این غارها به‌عنوان آثار طبیعی ملی ثبت شده‌اند. غارهای ایران بیشتر در سنگهای آهکی ایجاد شده‌اند و از نوع انحلالی‌اند. غارهای نمکی، ماگمایی و یخی نیز در ایران وجود دارند.