گیاه شناسی دانش مطالعۀ گیاهان و شاخهای از زیستشناسی است. گیاهشناسی به بررسی چگونگی پیدایش و تکامل، ساختمان، ردهبندی، خواص، و همچنین به پراکندگی گیاهان روی کرۀ زمین و ارتباط آنها با محیط اطراف میپردازد. این دانش زمینۀ پیشرفت و بهبود کشاورزی، باغبانی، جنگلداری و نیز علومی مانند پزشکی و داروسازی، شیمی و اکولوژی (بومشناسی) را فراهم کرده است. گیاهشناسی شاخههای متعدد دارد که مهمترین آنها ردهبندی (تاکسونومی و یا سیستماتیک)، ریختشناسی و تشریح (مُرفولوژی و آناتومی)، سلولشناسی و بافتشناسی، فیزیولوژی، اکولوژی، گیاهپزشکی (پاتولوژی)، ژنتیک و تبارشناسی مولکولی است. گیاهان سبب بقا و ادامۀ حیات موجودات زنده روی کرۀ زمیناند. بدون آنها اکسیژن تولید نخواهد شد و تراکم کربندیاکسید (گاز کربنیک) در جوّ بهحدی زیاد میشود که انسان و سایر جانداران امکان زندگی نخواهند داشت. مطالعۀ حیات گیاه نشان میدهد که انسان و دیگر جانداران تنها براثر تعامل با طبیعت و تعادل در محیطزیست میتوانند زنده باشند. مطالعۀ گیاهشناسی درک ما را از تمام شکلهای حیات افزایش میدهد.
گیاهان موجودات زندۀ پُرسلولیاند که بیشتر آنها فُتوسَنتِز میکنند، یعنی غذای خود را میسازند. آنها مانند جانداران دیگر تغذیه، تنفس، تولیدمثل و رشد میکنند. گیاهان اندام حرکتی ندارند، بههمینسبب در یک جا ساکناند.
گیاهان آبزی نام گیاهانی است که با زندگی در آبهای شور یا شیرین سازگار شدهاند. این گیاهان در اکوسیستم تمام پهنههای آبی جهان از آبهای آزاد تا تالابهای فصلی مناطق بیابانی انتشار دارند، اما شمار و تنوع آنها در مناطق استوایی و نیمهاستوایی بیشتر است. گیاهان آبزی بهصورت غوطهور، شناور و یا در مجاورت آب رشد میکنند. خزهها، برخی از سرخسها مانند آزولا، شماری از گیاهان گلدار ازجمله نیلوفر آبی، جَگَن، نی، درختان چَندَل و حَرّا از شناختهشدهترین گیاهان آبزیاند. این گیاهان اکسیژن و غذای ماهیها و سایر آبزیان را تأمین میکنند و بستری برای بیمهرگان آبزی بهشمار میروند.
گیاهان دارویی نام گیاهانی است که در اندامها و یا در فراوردههایشان ترکیباتی بهنام مواد مؤثره دارند. مواد مؤثره ترکیبات شیمیایی است که در گیاه تولید میشود و مواد اولیه در تهیۀ بسیاری از داروها بهشمار میرود. تاکنون در جهان، بیش از 000 20 گونه گیاه دارویی از تیرههای گوناگون شناسایی شده است. گیاهان دارویی علاوهبر صنعت داروسازی در صنایع دیگر ازجمله صنایع غذایی، بهداشتی و آرایشی نیز بهکار میروند.
گَوَن گیاهی است درختچهای و یا علفی یکساله یا پایا (چندساله)، و بومی مناطق معتدل نیمکرۀ شمالی. تا کنون در جهان حدود 3000 گونه از این گیاه شناسایی شده است. در ایران بیش از 800 گونه گون وجود دارد که گونههای آن بخش مهمی از پوشش گیاهی کشور را تشکیل میدهد. این گیاه در بیشتر نقاط کشور بهویژه مناطق نیمهخشک و کوهستانی فراوان میروید. از برخی گونههای گون صمغی بهنام کتیرا استخراج میکنند که کاربرد دارویی دارد.
گوجه فرنگی گیاهی است علفی، یکساله و بومی امریکای جنوبی. امروزه در سراسر جهان، بیش از ۴۰۰۰ رقم گوجهفرنگی پرورش داده میشود. بذر این گیاه در اواسط قرن شانزدهم میلادی، از مکزیک به اروپا برده شد و سالها بهصورت گیاه زینتی کاشته میشد. در اوایل قرن نوزدهم میلادی، گوجهفرنگی برای مصرف خوراکی پرورش داده شد و کشت آن بهتدریج رواج یافت. ارقام متنوع پیوندی، دو رگه (هیبریدی) و اصلاحشدۀ این میوه در بیشتر نقاط گرم جهان در مزارع، و در نقاط سردسیر، در گلخانهها کاشته میشود. در ایران، در بیشتر نقاط کشور پرورش داده میشود.