اشعۀ آلفا (پرتو آلفا) ذرّاتی هستند که بار الکتریکی مثبت دارند و هنگام واپاشی هستۀ اتم بعضی از عنصرهای رادیواکتیو، از هسته تابش می‌شوند. ذرۀ آلفا شبیه هستۀ هلیم است. هر ذرۀ آلفا از 2 پروتون و 2 نوترون تشکیل شده است که محکم به‌هم پیوسته‌اند و به‌آسانی نمی‌توان آنها را از هم جدا کرد. هستۀ رادیواکتیو وقتی که ذرۀ آلفا تابش می‌کند، مقداری از انرژی خود را از دست می‌دهد و ساختمان آن تغییر می‌یابد. دو پروتون و دو نوترون از هستۀ آن کاسته می‌شود. در نتیجه، عدد جِرمی هسته 4 واحد و عددِ اتمی آن 2 واحد کمتر می‌شود. مثلاً هستۀ اورانیمِ 238، که یکی از ایزوتوپهای اورانیم است و 92 پروتون و 146 نوترون دارد، پس از تابش ذرۀ آلفا، به هستۀ توریمِ 234 تبدیل می‌شود که 90 پروتون و 144 نوترون دارد.
