اَفلاطون

اَفلاطون‌ (347-427 ق م) فیلسوف مشهور یونان باستان است. از بزرگ‌زادگان آتن بود. ده سال از دورۀ جوانی خود را نزد سُقراط، فیلسوف یونانی، به تحصیل دانش گذراند و از اندیشه‌های او تأثیر بسیار پذیرفت. پس از مرگ استاد خود، آتن را ترک کرد و دوازده سال به سیر و سفر پرداخت. پس از بازگشت به زادگاه خود، در باغی مدرسه‌ای بنیاد گذاشت و آن را آکادمی نامید. این مدرسه پس از افلاطون تا سال 529 م که یوستی نیانوس، امپراتور بیزانس (روم شرقی)، همۀ مدرسه‌های غیرمذهبی را تعطیل کرد، به کار خود ادامه داد. در این مدرسه، افلاطون و همکارانش به شاگردان خود علوم گوناگون، حقوق و فلسفه درس می‌دادند. افلاطون در ریاضیات نیز استاد بود و در انتخاب شاگردانش بسیار سختگیری می‌کرد. می‌گویند که بر سر دَر مدرسه نوشته بود: «هرکس هندسه نمی‌داند وارد نشود.» ارسطو، فیلسوف بزرگ یونانی، از شاگردان او بود.

اِشراق

اِشراق در فلسفه نام مکتبی است که معرفت یا آگاهی نسبت به جهان هستی و یافتن حقایق را از راه روشنایی باطن و تابش اَنوار الاهی به ذهن آدمی امکان‌پذیر می‌داند. واژۀ اشراق که به‌معنی روشن شدن، درخشیدن، تابیدن و نوربخشی است، خود مفهوم این فلسفه را دربر دارد.

لاک، جان

لاک، جان (John Locke، 1632-1704م) فیلسوف انگلیسی و از پیشگامان فلسفۀ مدرن است. او بنیان‌گذار تجربه‌گرایی جدید به‌شمار می‌رود و با همین دیدگاه نسبت میان قوای ذهنی انسان و شناخت جهان خارج از ذهن را بررسی کرده است. او در فلسفۀ سیاسی نیز بسیار اثرگذار بوده است. ازاین‌رو لاک را پایه‌گذار دموکراسی در جهان مدرن و پدر لیبرالیسم فلسفی دانسته‌اند. لاک در دومین رساله از کتابِ دو رساله دربارۀ حکومت، نظریه‌های اصلی سیاسی خود را بیان کرده است.

کی‌یِرکِگور، سورِن اوبو

کی‌یِرکِگور، سورِن اوبو (Soren Aabye Kierkegaard، 1813-1855 م) فیلسوف، متفکر دینی و نویسندۀ دانمارکی است که در آثارش هستی و وجود انسان (اِگزیستِنس) را مورد توجه قرار داده و به حالات درونی و اعمال فردی انسان بیشتر از جستجو در عالم خارج پرداخته است. این نظرگاه سبب شده است که او پیشرو اندیشه و فلسفۀ اصالت وجود (اگزیستانسیالیسم) شمرده شود. کی‌یرکگور در نوشته‌هایش به تندی از آیینهای سختگیرانۀ کلیسا انتقاد کرده و معتقد است این آیینها آزادی و اختیار را از انسان سلب می‌کند.