فَلک‌الاَفلاک

فَلک‌الاَفلاک قلعه‌ای است به مساحت 300 5 متر مربع از دورۀ ساسانیان (226-652م) در شهر خرم‌آباد (شاپورخواست کهن) در استان لرستان. این قلعه که به‌شکل چند‌ضلعی نامنظم روی صخره‌ای بنا شده است، هشت برج و دو حیاط دارد. در حیاط اول، حمام و آب‌انبار و چاه آب قرار دارد. در چهار طرف حیاط دوم، تالارهایی واقع است که به یکدیگر راه دارند. بارویی با دوازده برج دورتادور قلعه در پایین صخره وجود داشته است که اکنون آثاری از یک برج آن باقی مانده است. قلعه مشرف به رود کشکان است. چشمۀ گلستان در کنار قلعه جاری است.

طاق

طاق (تاق) سقفی که به‌شکل قوس روی دو دیوار از مصالحی مانند آجر، خشت و سنگ ساخته می‌شود. در گذشته بتن و تیرآهن در دسترس نبود، در مناطق خشک ایران نیز تیر چوبی کمیاب بود، ازاین‌رو معماران با قوس دادن سقف وزن آن را به دیوار یا ستون منتقل می‌کردند که سبب استحکام بنا می‌شد. آثار به‌جامانده از برخی پلها و بناهای بزرگ از دوره‌های قدیم ایران و جهان، نشان می‌دهد ورودیهای بزرگ، پلها و بناهای عظیم به‌شکل طاق (سقف قوس‌دار) ساخته می‌شده است.

طاق بُستان

طاق بُستان مجموعه آثار تاریخی از دورۀ ساسانیان (256-622 ‌م) است در کوهی به همین نام، در آبادی طاق بستان در شمال‌ شرقى کرمانشاه. این آثار شامل نقش‌برجستۀ تاجگذاری اردشير دوم، دو طاق معروف به ايوان کوچک و ايوان بزرگ، کتيبه‌اى به خط پهلوى ساسانى و صحنۀ شکارگاه است. به طاق‌بستان در گويش محلی طاق وَسان (طاق سنگی) گفته مى‌شود.

صاحبقرانیه

صاحبقرانیه بنایی تاریخی است در مجموعه کاخهای نیاوران در شمال شهر تهران. این بنا از کاخهای ییلاقی دورۀ قاجاریان است که در سال 1267 ﻫ‌ ق، به‌فرمان ناصرالدین شاه قاجار در جای بنای کوچک زمان محمد شاه قاجار ساخته شد. نام این کاخ از لقب ناصرالدین شاه، صاحبقران،گرفته شده است.