ماده تاریخ کلمه، جمله یا عبارتی است که جمع حروف آن به حساب اَبجد (جُمَل) با تاریخ رویدادی مهم مطابقت داشته باشد، مانند به تخت نشستن پادشاه، تولد یا درگذشت شخصیتی مشهور، یا روی دادن واقعهای تاریخی، و معمولاً در شعر آورده میشود. حساب ابجد یا جمل را، که از زبان عربی به زبان فارسی راه یافته، بعضی از ادیبان از آرایههای ادبی شمردهاند.
